Οικισμοί
Εκτός από το λιμάνι της Κορησσίας και τη Χώρα – Ιουλίδα, η Κέα διαθέτει άλλους τέσσερις οικισμούς όπου επικεντρώνεται η τουριστική ζωή του νησιού: τον Κούνδουρο, τον Οτζιά, το Βουρκάρι και τις Ποίσσες. Ανάμεσά τους θα βρείτε μικρότερα γραφικά χωριά με λιγότερη τουριστική κίνηση, όπως η Κάτω Μεριά.
Καθώς το πλοίο προσεγγίζει το λιμάνι, στο βάθος του ορίζοντα η Ιουλίδα, η Χώρα της Κέας, σας υποδέχεται ξεπροβάλλοντας απλωμένη αμφιθεατρικά στη ράχη τριών λόφων. Η Ιουλίδα είναι η σημερινή πρωτεύουσα της Κέας και σημείο αναφοράς στην ιστορία του νησιού. Ετοιμαστείτε για περίπατο σε έναν παραμυθένιο οικισμό γεμάτο σφιχταγκαλιασμένα παραδοσιακά λευκά σπίτια με κοκκινωπές κεραμοσκεπές, αλλά και μεταγενέστερα χρωματιστά, καμάρες με στεγάδια, στενά λιθόστρωτα σοκάκια με λευκά πλατύσκαλα, πολυάριθμα εκκλησάκια και διάσπαρτα γραφικά μαγαζάκια.
Πώς να πάτε: Από το λιμάνι της Κορρησίας οδικώς διανύοντας μια απόσταση 5,5 χλμ.
Τι να δείτε:
Την Κοιλάδα του Μυλοπόταμου: Στη διαδρομή από την Κορρησία προς την Ιουλίδα, θα διασχίσετε την κοιλάδα του Μυλοποτάμου, στο ρέμα του οποίου ρέουν νερά από την Ιουλίδα και την παρακείμενη πλούσια πηγή της Φλέας, που καταλήγουν στον κόλπο του Αγίου Νικολάου και συμβάλλουν στην πυκνή βλάστηση της περιοχής με τα κυπαρίσσια να κυριαρχούν. Λόγω των νερών, εδώ λειτουργούσαν άλλοτε 11 νερόμυλοι άλεσης σιτηρών, χαρακτηριστικά δείγματα τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, που σήμερα έχουν στην πλειοψηφία τους εγκαταλειφθεί, ενώ ορισμένοι έχουν μετατραπεί σε καταλύματα.
Την Πιάτσα: Φθάνοντας στην Ιουλίδα, αφού αποχωριστείτε το όχημά σας στο πάρκινγκ μπροστά στην πολυτραγουδισμένη βρύση του Ροκομένου –όπου στεγάζεται και το περιφερειακό Ιατρείο του νησιού– θα ανηφορίσετε προς το εσωτερικό της Χώρας. Στην πλατεία της Πιάτσας, όπου αράζουν τα λεωφορεία και τα ταξί, θα συναντήσετε τα πρώτα εμπορικά καταστήματα και ταβερνάκια. Ένα στενό γραφικό «στεγάδι», φιλοτεχνημένο από τον επιφανή ζωγράφο –κι επίτιμο δημότη του νησιού– Αλέκο Φασιανό, σάς καλεί να το διαβείτε και να εξερευνήσετε τις τέσσερις συνοικίες της σύγχρονης και ιστορικής συνάμα Ιουλίδας.
Το Μεσαιωνικό Κάστρο: Η συνοικία Κάστρο στα βορειοδυτικά, πήρε το όνομά της από ενετικό κάστρο που κτίστηκε το 1210, με οικοδομικό υλικό από τους ναούς της αρχαίας ακρόπολης, όπως έγινε άλλωστε και με τα σπίτια της συνοικίας, σε πολλά από τα οποία βρίσκουμε εντοιχισμένα αρχαία ανάγλυφα. Σήμερα σώζονται ορισμένα μόνο τμήματα τόσο του αρχαίου τείχους όσο και του κάστρου, που ξεπροβάλλουν σε διάφορα σημεία. Εδώ βρίσκεται κι η εκκλησία του Πολιούχου του νησιού, Αγίου Χαραλάμπους, ο οποίος τιμάται μεγαλοπρεπώς στις 10 Φεβρουαρίου.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο: Στον ανήφορο από την Πιάτσα προς την πλατεία της Χώρας συναντάμε το Αρχαιολογικό μουσείο που αξίζει να επισκεφτούμε. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα μουσεία των Κυκλάδων, με μοναδικά ευρήματα από τις ανασκαφές στο νησί, από τη νεολιθική περίοδο έως και τους ιστορικούς χρόνους (7ος π. Χ.- 2ος αιώνας. μ.Χ.). Λειτουργεί από τη δεκαετία του 1970, ενώ το 2000 επισκευάστηκε και διαμορφώθηκε, ώστε να υποδεχθεί και νέα εκθέματα. Η έκθεση των ευρημάτων, έχει οργανωθεί σε ενότητες που αφορούν την καθημερινή ζωή, τη λατρεία και τα ταφικά έθιμα. Αρχιτεκτονικά μέλη, επιγραφές, γλυπτά, αναθηματικά ανάγλυφα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, αγγεία και νομίσματα, προσφέρουν μια αντιπροσωπευτική εικόνα της ιστορίας του νησιού.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα μαρμάρινα πρωτοκυκλαδικά ειδώλια από τον προϊστορικό οικισμό της Αγίας Ειρήνης, γλυπτά τμήματα από το αέτωμα του ναού της Αθηνάς στην Καρθαία και το ακέφαλο άγαλμα της Νίκης. Τα πιο εντυπωσιακά, όμως, είναι τα πήλινα αγάλματα γυναικείων μορφών της Αγίας Ειρήνης, οι περίφημες Κόρες, οι οποίες εκτίθενται από το 2002 σε περίοπτη θέση στη νέα πτέρυγα, σε μακρόστενη καμπυλωτή βιτρίνα, δίνοντας την αίσθηση της κίνησης, σαν να είναι έτοιμες να δώσουν τα χέρια και να πιάσουν τον χορό.
Το Ιστορικό & το νέο Δημαρχείο: Από την Πιάτσα, ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο θα συναντήσετε την Πλατεία της Χώρας, όπου μπορείτε να ξαποστάσετε σε κάποιο από τα γραφικά καφενεία και τις ταβέρνες, να προμηθευτείτε σουβενίρ κι άλλα δώρα και να θαυμάσετε το Ιστορικό Δημαρχείο, το αρχιτεκτονικό στολίδι της Χώρας. Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό νεοκλασικό κτήριο του 1902, έργο του αρχιτέκτονα Ερνστ Τσίλερ, το οποίο κοσμούν ευρήματα από τους διάφορους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού. Στην πρόσοψή του ξεχωρίζουν πήλινα αγάλματα του Ερμή και του Απόλλωνα, ενώ στη δυτική πλευρά του υπάρχουν εντοιχισμένα, αρχαίο γυναικείο γλυπτό και ανάγλυφη παράσταση των κλασικών χρόνων. Στο εσωτερικό του βρίσκονται εντοιχισμένα ανάγλυφα, ενώ η αίθουσα συνεδριάσεων περιέχει αξιόλογες οροφογραφίες.
Κοντά στη βρύση «Τρία Πηγάδια» δεσπόζει νέο Δημαρχείο της Ιουλίδας, χτισμένο επίσης με βάση σχέδια του Τσίλερ. Μπορεί να το θαυμάσει κανείς κατεβαίνοντας από την Πιάτσα προς το χώρο στάθμευσης της Ιουλίδας, στην πλαγιά ακριβώς απέναντι του. Το κτήριο έχει στην 100χρονη πορεία του στεγάσει Δημοτικό Σχολείο, Σχολαρχείο, Γυμνάσιο και Λύκειο. Σήμερα θεωρείται διατηρητέο ενώ πρόσφατα έγιναν σε αυτό εργασίες αποκατάστασης.
Το Κατωχώρι, τη Μεσάδα, το Πανωχώρι: Η Ιουλίδα εκτός από το Κάστρο περιλαμβάνει άλλες τρεις συνοικίες: το Κατωχώρι, τη Μεσάδα και το Πανωχώρι. Στο Κατωχώρι δεσπόζει η μητρόπολη της Ιουλίδας, αφιερωμένη στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και γνωστή με το όνομα «Δημοτικιά». Ανατολικά στον οικισμό βρίσκεται η συνοικία Μεσάδα και γύρω απ’ αυτήν το Πανωχώρι, το υψηλότερο τμήμα της Χώρας, με ενορία του το Ναό του Αγίου Δημητρίου.
Τους Μύλους: Η Ιουλίδα, όπως κι όλο το νησί, περιστοιχίζεται από κτήματα και περιβόλια που στις πλαγιές διαμορφώνονται σε αναβαθμίδες, ή όχτες, όπως τις αποκαλούν οι ντόπιοι, οριοθετούμενα από ξερολιθιές, ενώ διάσπαρτες τριγύρω βρίσκονται κι άφθονες πηγές, με γούρνες για το πότισμα των υποζυγίων. Στην κορυφή του «βουνού των Μύλων» βρίσκεται το μεγαλύτερο συγκρότημα ανεμόμυλων στις Κυκλάδες, με 26 μισο-ερειπωμένους μύλους, που άλλοτε παρήγαγαν μεγάλες ποσότητες κριθής, και συνιστούν δείγμα της λαϊκής αρχιτεκτονικής.
Η Κορησσία είναι το λιμάνι του νησιού και η βασική αφετηρία των εξορμήσεων του επισκέπτη. Βρίσκεται στην άκρη ενός μεγάλου φυσικού κόλπου, γεγονός που την καθιστά ένα πολύ ασφαλές λιμάνι. Η όμορφη εκκλησία της Αγίας Τριάδας είναι το πρώτο πράγμα που αντικρίζει κανείς καθώς το πλοίο κατεβάζει την μπουκαπόρτα του.
Το Λιβάδι, όπως αλλιώς αποκαλείται η Κορησσία, είναι ένας οικισμός χτισμένος στους πρόποδες του λόφου που ήταν χτισμένη η αρχαία πόλη της Κορησσού και η αρχιτεκτονική του είναι παραδοσιακή κυκλαδίτικη. Εδώ θα βρείτε πολλά καταστήματα, εστιατόρια, καφέ, μπαρ και καταλύματα, καθώς και δημοτικό χώρο στάθμευσης.
Πώς θα φτάσετε: Είναι το πρώτο σημείο στο οποίο θα βρεθείτε μόλις αποβιβαστείτε από το πλοίο.
Τι να δείτε
Τον οικισμό: Καθώς η Κορησσία είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Κορησσού, σήμερα, στις παρυφές του οικισμού, σώζονται αρκετά κατάλοιπα αρχαίων οικιών, νεκροταφείου και τείχους με πύργους στο λόφο του Αγίου Σάββα και κοντά στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Εκεί αποκαλύφθηκε και ο περίφημος Κούρος της Κέας, ένα από τα σημαντικότερα γλυπτά των αρχαϊκών χρόνων, που εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Το εργοστάσιο Εμαγιέ:Στο εσωτερικό του οικισμού της Κορησσίας και στο δρόμο προς την Ιουλίδα, θα συναντήσετε το εργοστάσιο Εμαγιέ, ένα σπουδαίο μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς, η καμινάδα του οποίου διακρίνεται εύκολα από το πλοίο καθώς μπαίνει στο λιμάνι.
Τον Άη Γιώργη: Στην άκρη της αμμουδιάς, δεσπόζει πάνω σε βράχο το γραφικό ξωκλήσι του Άη Γιώργη, που φωτίζεται εντυπωσιακά κατά τις νυκτερινές ώρες.
Μόλις 2 χλμ από την Κορησσσία, αμέσως μετά το Γιαλισκάρι, ο παραλιακός δρόμος θα σας φέρει στο ξακουστό Βουρκάρι, ένα μικρό γραφικό ψαροχώρι που έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε έναν κοσμοπολίτικο οικισμό. Στον κλειστό και απάνεμο όρμο του, αγκυροβολούν δεκάδες σκάφη αναψυχής και ιστιοφόρα, ενώ συχνά καταλήγουν εδώ ιστιοπλοϊκοί αγώνες από τον Σαρωνικό. Γευτείτε φρέσκο ψάρι, θαλασσινά και τοπικούς μεζέδες στα όμορφα ταβερνάκια κατά μήκος της παραλίας, κάντε μια βόλτα μέχρι την Αγία Ειρήνη, απολαύστε ποτό ή καφέ στις καφετέριες και τα μπαράκια και ανακαλύψτε σουβενίρ αλλά και εκλεκτά έργα σύγχρονης τέχνης στις γκαλερί. Το Βουρκάρι είναι ένας οικισμός που σφύζει από ζωή μέρα και νύχτα.
Πώς να πάτε: Από το λιμάνι της Κορησσίας οδικώς διανύοντας μια απόσταση 2 χλμ.
Τι να δείτε:
Τη Χερσόνησο της Αγίας Ειρήνης: Ακριβώς απέναντι από το Βουρκάρι βρίσκεται η χερσόνησος της Αγίας Ειρήνης, που πήρε το όνομά της από το ομώνυμο γραφικό ξωκλήσι. Εδώ, ανασκαφές που έγιναν το 1960 αποκάλυψαν έναν από τους σημαντικότερους προϊστορικούς οικισμούς, ο οποίος υπέστη συνεχείς ανακατασκευές έπειτα από φυσικές καταστροφές, με αποτέλεσμα τα αρχιτεκτονικά ερείπια των παλαιότερων περιόδων να αποτελούν θεμέλια για τις επόμενες γενιές, δημιουργώντας έναν σφικτό πολεοδομικό ιστό, στον οποίο δύσκολα ανιχνεύεται η χρονολογική συνάφεια.
Εδώ βρέθηκαν το μοναδικό στις Κυκλάδες κατά την περίοδο αυτή Ιερό του Διονύσου (2000 π.Χ.), τμήμα του οχυρωματικού περιβόλου με τον πύργο και την πύλη (2000-1500 π.Χ.), τα ερείπια του αποχετευτικού και υδρευτικού δικτύου (από τον 15ο αι. π.Χ.), η «οικία του άρχοντα», τα ερείπια μιας πολυτελούς κατοικίας κτισμένης κατά τα μυκηναϊκά πρότυπα (16ος-15ος αι. π.Χ.). Το πιο εντυπωσιακό και μοναδικό παγκοσμίως εύρημα οι «Κόρες», πενήντα πήλινα εδώλια από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, που ήρθαν στο φως στην περιοχή του ναού, που εικάζεται πως απεικονίζουν ως λατρεύτριες, ιέρειες ή ακόμη και θεότητες. Σήμερα εκτίθενται σε περίοπτη θέση στο μουσείο της Χώρας του νησιού, όπως κι όλα τα ευρήματα της περιοχής.
Την Κόκκα: Προχωρώντας στη στενή χερσόνησο της Αγίας Ειρήνης, θα συναντήσετε την εγκαταλελειμμένη πια θέση Κόκκα. Η άλλοτε βιομηχανική αυτή περιοχή ήταν από τους πιο σημαντικούς σταθμούς ανεφοδιασμού άνθρακα (κοκ) για τα πλοία στην Ελλάδα και ισχυρή οικονομική πηγή για το νησί. Σήμερα έχουν αφεθεί στη φθορά του χρόνου τόσο οι καρβουναποθήκες και οι κατοικίες των εργαζομένων που χτίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα όσο και η κεντρική αποβάθρα ανεφοδιασμού.
Το Στενό του Λάμπρου Κατσώνη: Το στενότερο σημείο της χερσονήσου της Αγίας Ειρήνης υπήρξε το σκηνικό για ένα περιπετειώδες επεισόδιο από τη νεότερη ελληνική ιστορία:
Όπως μαρτυρά μαρμάρινη πλάκα του Τζιώτη γλύπτη Γιώργου Χιονάτου που έχει τοποθετηθεί στο σημείο αυτό, ο ένδοξος θαλασσομάχος, Λάμπρος Κατσώνης ενώ υπηρετούσε το Ρωσικό Ναυτικό κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου (1787-1792), έκανε ορμητήριό του το λιμάνι της Κέας. Μετά από αιματηρή ναυμαχία με μοίρα του τουρκικού στόλου, το 1789, αποκλείστηκε στο λιμάνι, κατόρθωσε όμως να διαφύγει κατά τη διάρκεια της νύχτας, περνώντας το καράβι του στο πέλαγος από τον στενό ισθμό της Κόκκας, με τη βοήθεια των κατοίκων, οι οποίοι όμως πλήρωσαν την αφοσίωσή τους με σφαγές και καταστροφές.
Τον Φάρο του Αγίου Νικολάου: Από το στενό του Λάμπρου Κατσώνη, το μονοπάτι οδηγεί στον φάρο του Αγίου Νικολάου, που υποδέχεται κι αποχαιρετά τα πλοία στον κόλπο του. Χτισμένος στα ερείπια του ιερού ναού του Ποσειδώνα από την Γαλλική Εταιρία Φάρων, με ύψος πύργου 8 μ. και εστιακό ύψος 32 μ., είναι ο πρώτος φάρος που άναψε στις Κυκλάδες το 1831 και ο δεύτερος στην Ελλάδα, ενώ έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο, με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, ως «ιδιαίτερα αξιόλογη αρχιτεκτονικά κατασκευή και αντιπροσωπευτικό δείγμα φάρου».
Την Κεφάλα: Βόρεια της χερσονήσου της Αγίας Ειρήνης βρίσκεται η θέση Κεφάλα, ένας ακόμη σημαντικός αρχαιολογικός χώρος. Εδώ έχει εντοπιστεί υπαίθριος οικισμός της τελικής νεολιθικής περιόδου, από τους πιο πρώιμους των Κυκλάδων, με το πρώτο οργανωμένο -εκτός οικισμού- νεκροταφείο του αιγαιακού χώρου. Η περιοχή είναι πολύ δύσκολα προσβάσιμη από ξηράς ενώ διαθέτει μια μικρή ομώνυμη παραλία. Στο διπλανό όρμο, τις Τρεις Αμμουδιές, έχουν οικοδομηθεί νεόκτιστες πολυτελείς κατοικίες.
Ο Οτζιάς είναι ένας από τους ολοένα και πιο δημοφιλείς οικισμούς της Κέας τα τελευταία χρόνια. Διαθέτει μια ποικιλία καταλυμάτων και τουριστικών επιχειρήσεων και είναι το ιδανικό μέρος για οικογενειακές διακοπές χάρη στις εναλλακτικές για μπάνιο που προσφέρει ο όρμος του, μια τεράστια οργανωμένη αμμουδιά και οι μικρότεροι κολπίσκοι που αναπτύσσονται γύρω του.
Πώς θα πάτε: Από το λιμάνι της Κορησσίας οδικώς διανύοντας μια απόσταση 5,5 χλμ.
Τι να δείτε:
Τη Μονή της Παναγίας Καστριανής: Αν κατευθυνθείτε περίπου 6 χλμ. βορειοανατολικά από την παραλία του Οτζιά θα βρεθείτε σε ένα από τα πιο όμορφα ελληνικά μοναστήρια, την Μονή της Παναγίας Καστριανής, της προστάτιδας του νησιού. Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, πάνω στον επιβλητικό λόφο Καστρί με θέα το απέραντο γαλάζιο, η ίδια η Παναγία «υπέδειξε» την τοποθεσία προσκυνήματός της. Στο σημείο αυτό βρέθηκε, το 1700, η εικόνα της θαμμένη μες στη γη, από βοσκούς που παρατήρησαν τη νύχτα μια λάμψη στην κορυφή του υψώματος. Εκεί, το 1708, έκτισαν ένα εκκλησάκι, όπου μέχρι σήμερα φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα, ενώ το 1910 χτίστηκε από πάνω του μεγάλος ναός για να χωρά το πλήθος των πιστών που καταφτάνουν να προσκυνήσουν τη χάρη της. Η Παναγία τιμάται πολλές φορές το χρόνο, ιδίως, όμως, το Δεκαπενταύγουστο. Παράλληλα τα κελιά της Μονής λειτουργούν ως ξενώνες, ενώ στην τραπεζαρία της προσφέρονται τοπικά εδέσματα.
Νοτιοδυτικά της Ιουλίδας απλώνεται ο εύφορος κάμπος των Ποισσών που φτάνει ως τη θάλασσα. Ένας ακόμη γραφικός και ήσυχος οικισμός με ενοικιαζόμενα δωμάτια, κάμπινγκ, σούπερ μάρκετ και ταβέρνες.
Πώς να φτάσετε: Από την Ιουλίδα οδικώς διανύοντας μια απόσταση 11 χλμ. νοτιοδυτικά.
Τι να δείτε:
Από την αρχαία πόλη της Ποιήεσσας διακρίνονται τμήματα κυκλικού πύργου του τείχους, ενώ στη νότια ακτή βρέθηκαν λιμενικές εγκαταστάσεις. Στο βάθος της κοιλάδας, το ξωκλήσι του Αγίου Ισιδώρου είναι κτισμένο με αρχαίο δομικό υλικό. Απολαύστε το πράσινο, τα κρυστάλλινα νερά της παραλίας των Ποισσών και τα αξιοθέατα.
Ο οικισμός του Κούνδουρου, που κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Νηρησσός, είναι ένα από τα πιο αναπτυγμένα τουριστικά θέρετρα του νησιού. Εδώ θα βρείτε εστιατόρια και καταλύματα, μεταξύ των οποίων και ανακαινισμένους πετρόχτιστους μύλους. Μία σειρά από παραλίες που βρίσκονται στην περιοχή θα ικανοποιήσει κάθε γούστο, είτε αναζητάτε μία κοσμοπολίτικη παραλία, θαλάσσια σπορ, αγκυροβόλιο σκαφών, είτε μία πιο απομονωμένη αμμουδιά.
Πώς να πάτε: Από την Ιουλίδα οδικώς διανύοντας μια απόσταση 16 χλμ. νότια.
Ο οικισμός της Κάτω Μεριάς βρίσκεται στην ενδοχώρα του νησιού και αξίζει να κάνει κανείς μία βόλτα ως εκεί και να γνωρίσει μία ακόμα πτυχή της Κέας. Οι λιγοστοί κάτοικοι της Κάτω Μεριάς ασχολούνται κυρίως με αγροτικές δραστηριότητες και η ζωή τους κυλά σε άλλους ρυθμούς, καθόλου τουριστικούς. Διαθέτει μία όμορφη πετρόχτιστη πλατεία, ένα παντοπωλείο αλλά και μία ταβέρνα.
Πώς να πάτε: Από την Ιουλίδα οδικώς διανύοντας μια απόσταση περίπου 14 χλμ. προς το νότιο τμήμα του νησιού.